T.C.
YARGITAY
3. HUKUK DAİRESİ
E. 2020/3366
K. 2020/4888
T. 29.9.2020
• KİRA BEDELİNİN TESPİTİ ( Bozma İlamlarında Açıklandığı Şekilde Geçerli Kabul Edilen İlgili Kira Sözleşmesine Göre TBK Md. 344/1 ve 2 Fıkraları Gereğince Bir Önceki Kira Yılının Üretici Fiyat Endeksindeki Artış Oranını Geçmemek Koşuluyla ve En Son Ödenen Aylık Kira Bedelinden Az Olmamak Üzere Endekse Göre Artış Yapılarak Belirtilen Tarihten İtibaren Dönem Sonu Olan Tarihe Kadar Geçerli Olacak Şekilde Kira Bedelinin Tespitine Karar Verilmesi Gerektiği – Bozma Gerekleri Yerine Getirilmeksizin Hüküm Kurulmasının Bozmayı Gerektirdiği )
• BOZMA GEREKLERİNE UYULMAMASI ( Önceki Bozma İlamında TBK Md. 344/1 ve 2. Fıkraları Gereğince Bir Önceki Kira Yılının Üretici Fiyat Endeksindeki Artış Oranını Geçmemek Koşuluyla En Son Ödenen Aylık Kira Bedelinden Az Olmamak Üzere Endekse Göre Artış Yapılarak Kira Bedelinin Tespitine Karar Verilmesi Gerektiğinin Belirtildiği – Bozma İlamına Uyulmasına Rağmen Hükme Esas Alınan Bilirkişi Raporunda Hak ve Nesafet İlkeleri Gereği Değerlendirme Yapıldığı – Bozma İlamında Belirtilen İlkeler Gözetilmeksizin Alınan Rapor Doğrultusunda Hüküm Kurulmasının Hatalı Olduğu )
• BİLİRKİŞİ RAPORUNUN YETERSİZ OLMASI ( 01.01.2012 Tarihli 1 Yıl Süreli Aylık 2.500,00 TL Bedelli Kira Sözleşmesine Göre TBK Md. 344 Gereğince Bir Önceki Kira Yılının ÜFE Artış Oranını Geçmemek Koşuluyla ve En Son Ödenen Aylık Kira Bedelinden Az Olmamak Üzere ÜFE’ye Göre Artış Yapılarak 11.01.2013 Tarihinden İtibaren Dönem Sonu Olan 31.12.2013 Tarihine Kadar Geçerli Olacak Şekilde Kira Bedelinin Tespitine Karar Verilmesi Gerektiği – Eksik İnceleme ve Yanılgılı Değerlendirme ile Hüküm Kurulmasının Hatalı Olduğu )
6098/m.344
6100/m.373
ÖZET : Dava, kira bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma ilamlarında açıklandığı şekilde geçerli kabul edilen ilgili kira sözleşmesine göre, TBK md. 344/1 ve 2 fıkraları gereğince bir önceki kira yılının üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla ve en son ödenen aylık kira bedelinden az olmamak üzere endekse ( ÜFE ) göre artış yapılarak belirtilen tarihten itibaren dönem sonu olan tarihe kadar geçerli olacak şekilde kira bedelinin tespitine karar verilmesi gerekirken, bozma gerekleri yerine getirilmeksizin, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile hüküm tesisi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
DAVA : Taraflar arasındaki kira bedelinin tespiti davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davalı tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
KARAR : Davacı, davalının 01/01/2012 başlangıç tarihli kira sözleşmesi gereği kiracı olarak kullandığı taşınmazda son ödediği aylık 500,00 TL kira bedelinin, gerçek kira sözleşmesine uygun olmayıp taşınmazın değerini yansıtmadığını belirterek, dava konusu taşınmazın 01/01/2013 ve 31/12/2013 tarihleri arasındaki kira bedelinin 3.000,00 TL olduğunun tespitine, söz konusu talebin yerinde görülmemesi durumunda 01/01/2014 ve 31/12/2014 tarihleri arasındaki kira bedelinin 3.500,00 TL olarak tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı, 01/04/2012 başlangıç tarihli kira sözleşmesi uyarınca taraflar arasındaki kira döneminin devam ettiğini, davanın süresinde açılmadığını, davacı tarafın talep ettiği kira bedelinin yüksek olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, husumet yokluğundan verilen ilk karar, davacının temyizi üzerine Yargıtay 6.Hukuk Dairesinin 16.09.2015 tarih, 2015/5905Esas, 2015/7285 Karar sayılı ilamı ile, davalı … ile intifa hakkı sahibi … arasında 01/01/2012 başlangıç tarihli 1 yıl süreli kira sözleşmesi imzalandığı ancak dosya arasında bulunan tapu kaydına göre intifa hakkının terkin edilmiş olduğu anlaşılmakla, dava konusu taşınmaz üzerinde … lehine tesis edilmiş olan intifa hakkının terkin edildiği tarih tespit edilerek, davacının husumet ehliyetinin bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerektiği belirtilerek hükmün bozulmasına karar verilmiş, Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama neticesinde; davanın kabulüyle 01/01/2013 tarihinde başlayan dönem aylık brüt kira bedelinin 3.000,00 TL olarak tespitine karar verilmiştir. İşbu karar bu defa davalının temyizi üzerine Yargıtay 3.H.D.nin 28/03/2019 tarih ve 2019/41075-2746 E/K sayılı ilamı ile, davalının sair temyiz itirazları reddedilerek, intifa hakkı sahibi olan kiraya veren …’in tapuda kayıtlı intifa hakkının 11.01.2013 tarihinde terkin edildiği anlaşılmakla, bu tarihten öncesine ilişkin kira bedelinin tespitine karar verilemeyeceği, 11.01.2013 tarihinden itibaren dönem sonu olan 31.12.2013 tarihine kadar geçerli olacak şekilde ve TBK’nun 344. maddesinin 1. ile 2. fıkraları gereğince bir önceki kira yılının üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla, en son ödenen aylık kira bedelinden az olmamak üzere endekse ( ÜFE ) göre artış yapılarak kira bedelinin tespitine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesinin doğru olmadığı gerekçesiyle bozulmuştur.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama neticesinde; davanın kabulüyle 11/01/2013 tarihinde başlayan aylık brüt kira bedelinin 3.250,00 TL olarak tespitine karar verilmiş, söz konusu karar davalı tarafça temyiz edilmiştir.
1- )Dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve bozma kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş yönlere ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesinin artık mümkün olmamasına göre, davalının sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- ) Mahkemece, her ne kadar bozmaya uyma kararı verilmiş ise de, bozma gerekleri tam olarak yerine getirilmemiştir.
Bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması üzerine, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlanan bu olgu mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirmektedir ( 09.05.1960 gün ve 21/9 Sayılı Y.İ.B.K. )
Dairemizin bozma ilamında; TBK’nun 344. maddesinin 1. ile 2. fıkraları gereğince bir önceki kira yılının üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla, en son ödenen aylık kira bedelinden az olmamak üzere endekse ( ÜFE ) göre artış yapılarak kira bedelinin tespitine karar verilmesi gerektiği açıkça ifade edilmesine ve Mahkemece de bozma ilamına uyulmasına karar verilerek bu doğrultuda karar verilmesi amacıyla dosyanın bilirkişiye tevdi edilmesine rağmen; hükme esas alınan bilirkişi raporunda, hak ve nesafet ilkeleri gereği değerlendirme yapıldığı belirtilmiş olup, bozma ilamında belirtilen ilkeler gözetilmeksizin alınan bilirkişi raporu doğrultusunda hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır.
O halde Mahkemece; yukarıda belirtilen bozma ilamlarında açıklandığı şekilde geçerli kabul edilen 01.01.2012 tarihli ve 1 yıl süreli aylık 2.500,00 TL bedelli kira sözleşmesine göre, TBK’nun 344. maddesinin 1. ile 2. fıkraları gereğince bir önceki kira yılının üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla ve en son ödenen aylık kira bedelinden az olmamak üzere endekse ( ÜFE ) göre artış yapılarak 11.01.2013 tarihinden itibaren dönem sonu olan 31.12.2013 tarihine kadar geçerli olacak şekilde kira bedelinin tespitine karar verilmesi gerekirken, bozma gerekleri yerine getirilmeksizin, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle davalının sair temyiz itirazlarının reddine, ikinci bentte açıklanan nedenlere hükmün HUMK.nun 428. maddesi gereğince davalı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 Sayılı HMK’nun geçici madde 3 atfıyla 1086 Sayılı HUMK.nun 440.maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 29.09.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.