Paylı Mülkiyet Ve Elbirliği İle Mülkiyet Nedir?
Paylı Mülkiyet (Müşterek Mülkiyet)
Paylı mülkiyetin diğer adı müşterek mülkiyettir. Türk Medeni Kanunumuza göre; birden çok kimsenin maddi olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla malik olduğu durumlarda paylı mülkiyetten söz edebiliriz. Paylı mülkiyetin en bilinen örneği kamuoyunda toprak tapu olarak bilinen ve tek bir arsanın, arazinin (parselin) onlarca insana satılması ile oluşan mülkiyet durumudur.
Paylı Mülkiyet (Müşterek Mülkiyet), Türk Medeni Kanunu’nda birden fazla kişinin, maddi olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla malik olması olarak tanımlanır. Başka bir deyişle, bir malın birden fazla sahibi olabilir ve her bir malik, malın belirli bir payına sahiptir.
Paylı mülkiyet, kanun gereği veya sözleşmeyle oluşabilir. Kanun gereği paylı mülkiyet, miras yoluyla veya mal rejimi hükümleri gereği meydana gelir. Sözleşmeyle paylı mülkiyet ise, birden fazla kişinin bir malı satın alması veya ortaklaşa yaptırması gibi durumlarda oluşur.
Paylı mülkiyetteki paylar oranında olabilir veya eşit olabilir. Pay oranı belirlenmemişse, paylar eşit sayılır. Her paydaş, kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahiptir. Bu hak ve yükümlülükler arasında şunlar yer alır:
Malın kullanma ve yararlanma hakkı: Her paydaş, diğer paydaşların haklarını gözeterek maldan yararlanabilir.
Malın idaresi: Paydaşlar, malın idaresi konusunda anlaşarak karar verebilirler. Anlaşmaya varılamaması halinde, mahkemeye başvurulabilir.
Malın tasarrufu: Paydaşlar, kendi payları üzerinde tasarruf etme hakkına sahiptirler. Paylarını devredebilir, rehnedilebilir veya miras bırakabilirler.
Paylı mülkiyetin bazı önemli sonuçları şunlardır:
Paydaşlar, malın tamamı üzerinde değil, sadece kendi payları üzerinde hak sahibidirler.
Paydaşlar, malın idaresi ve tasarrufu konusunda anlaşmaya varmak zorundadırlar.
Anlaşmazlık halinde, mahkemeye başvurulabilir.
Bir paydaş, kendi payını diğer bir paydaşa devredebilir veya satabilir.
Bir paydaş ölürse, payı mirasçılara geçer.
Elbirliği Mülkiyet (İştirak Halinde Mülkiyet)
Elbirliği mülkiyetin diğer adı iştirak altında mülkiyettir. Türk Medeni Kanunumuza göre; kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla, mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği halinde mülkiyetin en bilinen örneği mirasçıların veraset ilamı ile bir taşınmazdaki mülkiyet durumlarıdır. Elbirliği mülkiyette ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır. Yani veraset ilamı ile bir taşınmaza ortak olan mirasçının taşınmazın hangi kısmında ortak olduğu belirli değildir. Mirasçı taşınmazın tamamında payı kadar söz sahibidir. Elbirliği mülkiyeti, diğer adıyla iştirak halinde mülkiyet, birden fazla kişinin, bir malın tamamına, belirli paylar belirlenmeden, aynı haklarla malik olması durumudur. Bu mülkiyet şekli genellikle miras yoluyla oluşur. Örneğin, bir kişinin ölümü halinde, terekedeki mallar mirasçılar arasında elbirliği mülkiyeti şeklinde ortaklaşa geçer.
Elbirliği mülkiyetinde, her bir malik, malın tamamı üzerinde aynı haklara sahiptir. Bu haklar şunları içerir:
Malın kullanma ve yararlanma hakkı: Her malik, diğer maliklerin haklarını gözeterek maldan yararlanabilir.
Malın idaresi: Malikler, malın idaresi konusunda anlaşarak karar verebilirler. Anlaşmaya varılamaması halinde, mahkemeye başvurulabilir.
Malın tasarrufu: Bir malik, diğer maliklerin rızası olmadan malın tamamı üzerinde tasarruf edemez. Ancak, kendi payı üzerinde tasarruf etme hakkına sahiptir. Bu hak, payın devredilmesi, rehnedilmesi veya miras bırakılması gibi işlemleri kapsar.
Elbirliği mülkiyetinin bazı önemli sonuçları şunlardır:
Malikler, malın tamamı üzerinde değil, sadece kendi payları üzerinde hak sahibidirler.
Malıkler, malın idaresi ve tasarrufu konusunda anlaşmaya varmak zorundadırlar.
Anlaşmazlık halinde, mahkemeye başvurulabilir.
Bir malik, kendi payını diğer bir malike devredebilir veya satabilir.
Bir malik ölürse, payı mirasçılara geçer.
Elbirliği mülkiyeti, paylı mülkiyete benzer, ancak bazı önemli farkları da vardır. Paylı mülkiyete kıyasla elbirliği mülkiyetinde: Paylar belirlenmemiştir.
Her malik, malın tamamı üzerinde aynı haklara sahiptir.
Bir malik, diğer maliklerin rızası olmadan malın tamamı üzerinde tasarruf edemez.